Ζουπούνα-Η γυναικεία Ποντιακή φορεσιά : Αρχειακές φωτογραφικές καταγραφές περί της γυναικείας Ποντιακής φορεσιάς-Alexander Roinashvili 1

Η συγκεκριμένη φωτογραφία φέρει τίτλο «Ελληνίδα κυρία» κι αποτελεί μέρος της εθνογραφικής εργασίας που έκανε ο Alexander Roinashvili στα τέλη του 19^ου αιώνα για το εθνολογικό προφίλ του Καυκάσου.

Είναι γεγονός πως κάθε αρχειακή καταγραφή οφείλουμε να την σεβόμαστε μεν να την αντιμετωπίζουμε κριτικά δε. Ειδικά τις φωτογραφικές καταγραφές τις διαχειριζόμαστε λαμβάνοντας ορισμένα πράγματα υπ όψιν μας, με σημαντικότερο όλων τον στόχο του φωτογράφου. Σε περίπτωση που αυτός είναι η καλλιτεχνία τότε η φωτογραφία που έχουμε είναι επισφαλής από πολλές απόψεις γιατί η εξυπηρέτηση του στόχου μπορεί να έχει οδηγήσει τον φωτογράφο σε παραποίηση του θέματος του.

Στην περίπτωση Roinashvili, γνωρίζουμε πως υπήρξαν ενδελεχείς μελέτες και εργασίες του πάνω στα εθνολογικά , πολιτιστικά , ιστορικά κα αρχαιολογικά στοιχεία του Καυκάσου και παρόλο που η καλλιτεχνική φύση του είναι υπαρκτή στο συνολικό του έργο, εν τούτοις υπάρχει στις κατά περιπτώσεις εργασίες του και το στοιχείο της επιστημονικής μελέτης έντονο.

Επίσης οφείλουμε να υπογραμμίσουμε πως το «Ελληνίδα κυρία» είναι ασαφής ορισμός του θέματος. Γνωρίζουμε καλά πως η περιοχή του Καυκάσου έβριθε Ελληνικού πληθυσμού με καταγωγή από πολλές περιοχές του Ελληνισμού. Βέβαια από το είδος της φορεσιάς γίνεται κατανοητό πως αφορά σε Ελληνίδα της περιοχής της Μαύρης Θάλασας . Η περιοχή της νότιας Ρωσίας πάντοτε υπήρξε τόπος εργασίας αλλά και εγκατάστασης Ποντίων από πολλά και διαφορετικά μέρη του Πόντου. Σίγουρα θα ήταν καλύτερο να γνωρίζαμε και που αρχικά φορέθηκε η συγκεκριμένη φορεσιά και που συνεχίστηκε να φοριέται έπειτα γιατί σαφώς τίθεται ζήτημα κατά πόσο η φορεσιά κρατήθηκε αυθεντική ή ενισχύθηκε με στοιχεία του τόπου μόνιμης πλέον διαμονής.

Στη συγκεκριμένη φωτογραφία παρατηρούμε κάλυμμα κεφαλής που καλύπτει όλο το επάνω μέρος του. Το επάνω μέρος του καλύμματος φαίνεται κεντημένο αλλά είναι επισφαλής τούτη η πρόταση γιατί δεν διακρίνεται καλά το σημείο. Από το κέντρο του επάνω μέρους ξεκινά μία φούντα που πέφτει στο δεξί πλάι. Περιμετρικά η βάση του καλύμματος είναι ντυμένη με σκούρο ,μη μονόχρωμο ύφασμα. Στα πλαϊνά φέρει διακόσμηση ευμεγεθών φλουριών και μία δεύτερη φούντα ξεκινά από το εσωτερικό δεξί μέρος του. Με αρκετή ασφάλεια θα το χαρακτηρίζαμε κουρσίν.

Σαφώς και δεν υπάρχει βάψιμο του προσώπου και τα μαλλιά είναι πιασμένα σε δύο χοντρές πλεξούδες που ξεκινούν από τα μέσα και χαμηλά του πίσω μέρους του κεφαλιού.

Η Ελληνίδα κυρία φορά , ανοιχτό επενδύτη από βελούδο, με τερζήδικη διακόσμηση περιμετρικά αυτού, κάτω από την μασχάλη και λογικά αν και δε φαίνεται και περιμετρικά των τελειωμάτων των μανικιών.

Στη μέση της έχει ζωσμένο από ψηλά της μέσης της, υφαντό λαχόρ, που ομολογουμένως είναι εντυπωσιακό. Το ζώσιμο δημιουργεί μακρυά μύτη στο πίσω μέρος της ζουπούνας.

Η ζουπούνα είναι μακρυά με ισομήκη μπροστινά και πίσω φύλλα και φτάνει μέχρι κάτω του αστραγάλου καλύπτοντας όλο τον κάτω άκρο.

Έχει ανοίγματα πλαϊνά που αφήνουν να φανεί το σαλβάρι. Αυτό μοιάζει ραμμένο με το ίδιο ύφασμα με αυτό της ζουπούνας που με τη σειρά του μοιάζε μεταξωτό μονόχρωμο (ατλάζι). Φορεμένο και γυρισμένο προς τα μέσα, το μήκος του φτάνει στα 5 δάχτυλα περίπου πάνω από τον αστράγαλο.