Ζουπούνα-Κειμηλιακή προσέγγιση-Μουσείο Μέριμνας Ποντίων Κυριών. Ζουπούνα από μεταξωτό βελούδο.

Το βελούδο, είναι ύφασμα με πέλος. Η υφή του είναι απαλή και αφράτη. Η επιφάνεια του έχει χνούδι κατανεμημένο ομοιόμορφα. Πρόκειται για ύφασμα με νήμα μεταξωτό. Άλλοτε είναι συνδυασμός μεταξωτού και βαμβακερού νήματος. Υπάρχει και η περίπτωση να είναι από μαλλί ή από βαμβάκι και τότε ονομάζεται φέλπα.Το μεταξωτό βελούδο είναι απαλό, μεσαίου βάρους μεταξωτό ύφασμα με λεπτή επιφάνεια με πέλος η οποία δημιουργείται με μεταξωτό νήμα στο στημόνι και -συνήθως- βαμβακερό νήμα στο υφάδι. Σημειώνουμε όμως πως ένα ολοσηρικό ύφασμα δεν είναι κατ' ανάγκην και μεταξωτό βελούδο.

Το βελούδο στα Γαλλικά θα το δούμε ως velours. Στην Ελληνική η λέξη που το περιγράφει είναι εξάμιτος, ο. Στην Ελληνική παράδοση το συναντούμε κι ως κατηφέ. Οι Παπαδόπουλος-Μπλαντής στο εμπορικό λεξικό του το δίδουν ως βελούτο και στηρίζουν την ετυμολογία του εις το ελληνικόν πτιλωτόν, δηλαδή αυτό που έχει χνούδι. Επιπλέον δίνουν και τον όρο ετερόμμαλλο ως χρησιμοποιούμενο από τους Λατίνους.
Οι Παπαδόπουλος-Μπλαντής το  βελούδο το περιγράφουν ως ύφασμα μεταξωτό, πλούσιο, με χνούδι πυκνό, κοντό κι απαλό στην αφή από το ένα του μέρος κι από το άλλο του μέρος γυμνό και με μόνο το χονδρό στημόνι.

Τα είδη του βελούδου είναι πολλά. Ας δούμε μερικά όπως τα έβλεπε ένας έμπορος το 1913: Είναι το γεμάτον, το ποικίλον, το ανθηρόν, το αραδωτό κτλ.
Γεμάτο βελούδο είναι το ομαλό, ευθύ και μονόχρωμο βελούδο. (Plein)
Το ανθηρό βελούδο έχει βάση μονόχρωμη ή χρυσή ή ασημί και πάνω σε αυτήν συνυφαίνονται άνθη ποικίλα και κλαδιά εξ ου και η ονομασία Κλαδωτό. Σε αυτό το είδος βελούδου υπερτερούν οι Γάλλοι και χρησιμοποιείται κυρίως για το ντύσιμο επίπλων.
Το αραδωτό έχει χρώματα υφασμένα σε σειρά. Στην Προύσα υφαίνονται τέτοια βελούδα κατάλληλα για προσκέφαλα και επιστρώματα αν και χονδρότερα των Ευρωπαϊκών.

1. Antoine Hepites. Dictionaire Grec-Francais Τ.A, 1908, σελ. 675

2. Νικόλαος Παπαδόπουλος-Σπυρίδων Μπλαντής, Ερμής ο Κερδώος, Εμπορική εγκυκλοπαίδεια, Τόμος Β, Κωνσταντινούπολη 1813, σελ. 110

Λένα ΣαββίδουΣπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό